Agenda 2030. Cel szósty: ugasić pragnienie świata
Wybitny reporter Ryszard Kapuściński przewidywał, że wiek XXI będzie okresem wojen o wodę. Rosnące zapotrzebowanie na ten surowiec w przemyśle i rolnictwie, potęgowane przez ocieplający się klimat, czynią jego prognozę coraz bardziej prawdopodobną. Zapewnienie powszechnego dostępu do wody pitnej znalazło się wśród 17 celów Agendy 2030 – dokumentu, który wyznaczył priorytety dla ludzkości na najbliższe lata.
Jeden procent wody dla 7,8 miliarda ludzi
Choć nasza planeta jest w ponad 70 procentach pokryta wodą, to nie możemy być spokojni o dostęp do tego zasobu. Wody słodkie stanowią jedynie 2,5 procenta tej masy, z czego wody powierzchniowe i podziemne, które są głównym źródłem wody pitnej, to niecały jeden procent. Wystarczyłby on, do ugaszenia pragnienia wszystkich ludzi na świecie, gdyby źródła były rozłożone równomiernie na całym globie i wykorzystywane w sposób efektywny.
Regiony zagrożone kryzysem wodnym
Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia z roku 2017 około 2,1 miliarda ludzi miało ograniczony dostęp do wody pitnej, lub zupełny jej brak w miejscu zamieszkania[i]. Najgorsza sytuacja panuje w Afryce Subsaharyjskiej, gdzie jedynie 27% ma zapewniony dostęp do bezpiecznych ujęć wody[ii]. Z kolei w Afryce Północnej występuje najwyższy poziom stresu wodnego. Roczny pobór wody przekracza tam ilość odnawialnych zasobów wody. Niedoborami wody zagrożonych jest wiele regionów Azji, ale również niektóre kraje europejskie. Wśród państw najbardziej narażonych na deficyt wody w niedalekiej przyszłości są m.in. Hiszpania, Cypr, i San Marino[iii].
Masz dostęp do toalety? Jesteś w mniejszości
Z brakiem dostępu do bezpiecznej wody wiąże się niedostępność odpowiedniej infrastruktury sanitarnej. Możliwość skorzystania z czystej toalety i umycia rąk w umywalce miało w 2017 roku zaledwie 45% mieszkańców Ziemi[iv]. Brak higienicznej infrastruktury prowadzi do wielu chorób takich jak cholera, dur brzuszny, czy tyfus.
Szósty cel agendy zakłada zapewnienie powszechnego dostępu do godziwych warunków sanitarnych oraz dbanie o jakość wody, która jest dostępna na danym obszarze.
Czysta woda zdrowia doda
Twórcy Agendy 2030 postulują ochronę źródeł słodkiej wody poprzez ograniczanie stosowania szkodliwych substancji i chemikaliów przedostających się do środowiska. Przywódcy zobowiązali się zmniejszyć do roku 2030 o połowę ilości ścieków nieoczyszczonych. Konieczne jest też podniesienie efektywności korzystania zasobów wodnych oraz ochrona wodnych ekosystemów, takich jak bagna, rzeki czy jeziora, które są naturalnym rezerwuarem wody pitnej.
Wodne wyzwania dla Polski
Polska znajduje się wśród krajów zagrożonych wodnym deficytem. Nasze zasoby wodne należą do najniższych w Europie. Na jednego mieszkańca Polski przypada około 1600 m3 wody podczas gdy średnia europejska wynosi 4560 m3[v]. Choć średnia rocznych opadów w Polsce nie zmienia się i wynosi ok. 600 mm, to ich rozkład na terenie kraju jest nierównomierny. Odnawianiu się zasobów wodnych nie sprzyja zmieniająca się forma opadów. Coraz częściej dochodzi do gwałtownych ulew przedzielanych długimi okresami suszy. Dodatkowo bezśnieżne zimy utrudniają naturalne retencjonowanie wody.
Ścieki na plus, retencja do poprawy
By poprawić bilans wodny Polski, potrzeba zatrzymywać więcej wody w miejscu w którym spada, spowalniać proces jej odparowywania z gleby i odpływ do morza. W tym momencie nasz kraj retencjonuje tylko około 6,5% średniorocznego odpływu z rzek, podczas gdy dla prawidłowej gospodarki wskaźnik ten powinien kształtować się co najmniej na poziomie około 20% [vi]. Naukowcy wskazują też na potrzebę renaturyzacji rzek, umożliwienie tworzenia się starorzeczy, odbudowę bagien i mokradeł, oraz sadzenie lasów, które wchłaniają deszczówkę niczym gąbka.
O wiele lepiej nasz kraj wypada w zakresie infrastruktury sanitarnej. Dostępu do podstawowych urządzeń zasilanych bieżącą wodą takich jak wanna, prysznic czy toaleta nie posiada jedynie około 2% mieszkańców Polski. W ostatnich latach wzrosła też liczba ludzi korzystających z nowoczesnych oczyszczalni ścieków. Obecnie korzysta z nich 74% mieszkańców Polski (wobec 65% na początku dekady)[vii].
Bank przyjazny wodzie
W realizację szóstego celu Agendy 2030 włączył się również bank BNP Paribas. Dzięki naszemu kalkulatorowi zużycia azotu rolnicy mogą bardziej efektywnie korzystać z nawozów, tak aby nadmiar azotu nie zanieczyszczał wód powierzchniowych. Promujemy także zrównoważone zużycie wody w rolnictwie w ramach corocznej Agro Akademii. Posiadamy także przeznaczoną dla rolników ofertę finansowania inwestycji nawodnieniowych.
Zaoszczędź swoje litry
Każdy z nas może mieć wkład w poprawę bilansu wodnego. Poza racjonalnym korzystaniem z wody w gospodarstwie domowym warto pomyśleć o możliwościach retencyjnych naszego otoczenia. Właściciele działek mogą rozważyć budowę oczek wodnych, stawów, zastawek w rowach, czy instalowanie przydomowych zbiorników do zbierania deszczówki. Warto też zwiększać powierzchnię chłonącą wodę, tak by mogła przenikać do gleby. Duże zdolności retencyjne i filtrujące mają drzewa i krzewy. Suma działań małych i dużych zmniejszy stres wodny, jak odczuwać będą kolejne pokolenia.
Źródło:
[i] https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/dla-mediow/2-1-mld-osob-na-swiecie-nie-ma-dostepu-do-wody-pitnej-w-miejscu-zamieszkania-a-ponad-dwa-razy-wiecej-pozbawionych-jest-odpowiednich-warunkow-sanit
[ii] https://raportsdg.stat.gov.pl/2020/cel6.html
[iii] https://www.ekonsument.pl/a67237_zasoby_wody_pitnej_na_swiecie_.html
[iv] https://raportsdg.stat.gov.pl/2020/cel6.html
[v] https://demagog.org.pl/wypowiedzi/zasoby-wodne-polski-i-egiptu-kto-ma-wiekszy-potencjal/
[vi] https://samorzad.pap.pl/kategoria/aktualnosci/wody-polskie-w-2020-r-wzrosla-retencja-wody-w-polsce
[vii] https://raportsdg.stat.gov.pl/2020/cel6.html
