Świat bez gotówki

Zamawiasz pizzę przesuwając kciukiem po ekranie telefonu? W minutę odnajdujesz w Internecie każdą potrzebną informację, ale cały czas nosisz w portfelu archaiczne kawałki papieru i metalowe krążki o magicznych właściwościach? A gdyby tak
z nich zrezygnować?

Gdybyśmy dzisiaj tworzyli system pieniężny, pewnie nikomu nie przyszłoby na myśl, aby oprzeć go na banknotach i monetach. Technologia jest na tyle zaawansowana, że pozwala na płatność elektroniczną praktycznie w każdej sytuacji. Dlatego z każdym rokiem przeprowadzamy więcej transakcji bezgotówkowych, bo tak jest wygodniej i szybciej.

Według „World Payments Report 2018¹”opracowanego przez BNP Paribas i Capgemini wartość transakcji bezgotówkowych
w ostatnich latach rosła w tempie 10% rocznie. W będącej na czele bezgotówkowych zmian Belgii ponad 90% transakcji dokonywanych jest w sposób elektroniczny. Szwecja, Norwegia i Dania zamykają lub sprzedają swoje mennice². Instytucje finansowe i rządy namawiają nas do rezygnacji z gotówki. Trend jest jasny, ale czy faktycznie rezygnacja z gotówki to same zalety?

Zalety obrotu bezgotówkowego:

1. Skuteczna walka z szarą strefą. Sprzedaż w szarej strefie – „bez faktury i taniej o podatek” – w świecie bez gotówki byłaby znacznie trudniejsza. Wg ostrożnych szacunków GUS aż 13% transakcji w Polsce odbywa się w szarej strefie. Wyobraź sobie, jak zwiększyłyby się wpływy budżetu, gdyby płacono wszystkie podatki.
2. Niższa przestępczość w obrocie gotówkowym. Gotówka to wciąż podstawowy sposób rozliczeń w działalności przestępczej.
3. Tańszy obrót. Ile niepotrzebnych kosztów generuje zapewnienie gotówki o odpowiednich nominałach? Testy przeprowadzone w jednej z dużych sieci handlowych wykazały, że kasjerzy przeznaczali 15% czasu na transakcje gotówkowe, których wartość wynosiła zaledwie 1% obrotów. Produkcja monet i banknotów oraz ich logistyka to procesy drogie, nieefektywne i nieekologiczne.
4. Bezpieczeństwo. Napady na konwoje pieniężne, oddziały banków oraz kradzieże portfeli przestałyby być problemem.
   Z drugiej strony wzrośnie znaczenie zabezpieczeń naszych kart kredytowych i oszczędności na rachunkach bankowych.
   Z pewnością będziemy musieli zadbać o nasze bezpieczeństwo w cyfrowym świecie.
5. Koniec z fałszerstwami pieniędzy. Tego typu fałszerze będą zmuszeni poszukać innego zajęcia.

Jednak oprócz zalet, o których łatwo usłyszeć, istnieje szereg zagrożeń związanych z eliminacją gotówki:

1. Większe wydatki. Jak myślisz, kiedy wydajesz więcej pieniędzy – płacąc kartą czy gotówką? Badania pokazują, że gdy płacimy kartą, tracimy umiar i wydajemy więcej. Pieniądze zapisane na rachunku bankowym wydają się nam abstrakcyjne, a wydanie 1000 zł jest równie łatwe i wygodne, jak wydanie 10 zł. Natomiast płacąc gotówką i wyciągając z portfela plik banknotów, mamy czas na refleksję i wydajemy mniej.
2. Wykluczenie społeczne. Zapewne czytasz ten artykuł na ekranie laptopa lub smartfona, więc dokonanie płatności elektronicznej nie jest dla ciebie żadnym problemem. Jednak spora liczba osób w podeszłym wieku oraz dzieci używa wyłącznie gotówki. Wprowadzenie systemu bezgotówkowego utrudniłoby im funkcjonowanie.
3. Koniec z anonimowością transakcji. Chciałbyś dokonać zakupu, po którym nie będzie śladu? Bez gotówki nie będzie to już możliwe.
4. Opłaty za konto w banku. Wciąż niektóre banki oferują jedynie odpłatne prowadzenie konta. Gdyby banki podniosły drastycznie opłaty za konto, to mógłbyś trzymać gotówkę w skarpecie. Co jednak zrobisz, jeśli gotówki nie będzie?
5. Energetyczny lub technologiczny blackout. Dłuższa awaria sieci energetycznych czy problem z technologią zablokowałyby system finansowy.

Z roku na rok stajemy się bardziej bezgotówkowi. I dobrze – bo jest to wygodne, tańsze i bardziej ekologiczne. Rozsądek podpowiada jednak, że dla naszej wolności trochę gotówki w systemie płatniczym warto zachować.

Autor: THINKTANK, 25.01.2019 r.

(1)https://worldpaymentsreport.com/wp-content/uploads/sites/5/2018/10/World-Payments-Report-2018.pdf

(2)https://www.norges-bank.no/en/Published/Press-releases/2003/2003-06-20T14-41-30fgenhtml/

https://www.coinsweekly.com/en/The-End-of-the-Danish-Mint/4?&id=4514

http://www.mintsoftheworld.com/swedishcentralbank.html

http://archive.riksbank.se/en/Web-archive/Published/Press-Releases/2002/Sale-of-the-Swedish-Mint/index.html