Co to jest inflacja i jak wpływa na życie przeciętnego Kowalskiego?

Kiedy ceny wędrują w górę, zawsze wzbudza to zainteresowanie konsumentów. Czy drożejące produkty na półkach oznaczają, że mamy do czynienia z inflacją? Co to oznacza dla przeciętnego konsumenta? Co to właściwie jest inflacja i jakie są jej skutki? Wyjaśniamy!

Co to jest inflacja i jak się ją mierzy?

To, że z czasem ceny poszczególnych produktów i usług się zmieniają, nikogo nie dziwi. Niektóre owoce i warzywa drastycznie drożeją wraz z upływem sezonu, a gadżety technologiczne stają się tańsze wraz z rozwojem technologii. Z inflacją mamy natomiast do czynienia dopiero wtedy, gdy wzrost cen dóbr i usług jest powszechny.

Co to oznacza, jeśli w danej gospodarce występuje inflacja? Można powiedzieć, że za tę samą sumę pieniędzy z roku na rok można kupić coraz mniej – a więc wartość pieniądza spada. Przeciwieństwem takiej sytuacji jest deflacja – występuje ona wtedy, gdy z upływem czasu dobra i usługi powszechnie tanieją.

Co bierze się pod uwagę, ustalając roczną stopę inflacji?

Znaczenie mają wszystkie towary i usługi wykorzystywane przez gospodarstwa domowe. Są wśród nich nie tylko produkty codziennego użytku, takie jak żywność czy benzyna, ale także dobra trwałe (np. sprzęt AGD, komputery czy ubrania) oraz usługi (od fryzjera po ceny najmu mieszkania). Tworzą one wspólnie tzw. koszyk konsumpcyjny, który zawiera dobra skonsumowane przez gospodarstwa domowe w ciągu roku. Porównując sumę ich uśrednionych cen, można sprawdzić, jak kształtuje się inflacja wraz z upływem czasu.

Co powoduje wzrost cen, czyli przyczyny inflacji

Co sprawia, że dochodzi do ogólnego wzrostu cen na rynku? Przyczyny inflacji są zróżnicowane. Mają na nią wpływ czynniki związane ze stanem gospodarki w kraju, polityka monetarna i niezrównoważony budżet państwa. Jeśli bank centralny zdecyduje się zwiększyć emisję pieniądza, stwarza to ryzyko zwiększenia inflacji.

Inny element powodujący wzrost inflacji to zagregowany popyt konsumentów. Co to pojęcie oznacza w praktyce? Krótko mówiąc, jeśli obywatele mogą cieszyć się rosnącym dobrobytem, chętniej wydają pieniądze, a to z kolei wiąże się z ogólnym wzrostem cen.

Narodowy Bank Polski dąży do tego, by utrzymać inflację w Polsce na stałym poziomie. W tym celu dostosowuje swoje działania do aktualnej sytuacji. W jaki sposób NBP może zapobiegać szkodliwym skutkom inflacji? Na przykład podnosząc stopę procentową, a przez to – zniechęcając do zaciągania kredytów i tym samym zmniejszając popyt. Jeśli zaś inflacja w danym momencie spada, bank centralny może obniżyć stopę. Dzięki temu kredyty są tańsze i łatwiej dostępne, a konsumenci chętniej inwestują swoje oszczędności.

Warto wiedzieć

Aktualny cel inflacyjny w Polsce wynosi 2,5% +/-1 pkt proc*.

Jakie są skutki inflacji?

Chociaż inflacja jest nieodłączną częścią gospodarki, konsekwencje jej wahań bywają dotkliwe nie tylko dla przedsiębiorców, ale i zwykłych konsumentów. Najważniejsze skutki inflacji, odczuwalne dla obywateli – poza oczywistym wzrostem cen w sklepach – to:

• utrudnione prowadzenie działalności gospodarczej – w warunkach wysokiej bądź wahającej się inflacji przedsiębiorcy mogą mieć trudność z ustalaniem cen dla swoich produktów i usług w przyszłości,
• mniejsza liczba inwestycji – skutkiem dynamicznie zmieniającej się inflacji jest trudniejszy dostęp do kredytów i ostrożniejsze podejście przedsiębiorców do inwestycji,
• droższe kredyty hipoteczne – to możliwy skutek inflacji, który dotyka większość obywateli. W warunkach niepewności gospodarczej banki zabezpieczają się wyższą marżą i minimalnym wkładem własnym, co ogranicza możliwość zakupu mieszkania lub domu,

• wyższe podatki – ponieważ rządy z opóźnieniem dostosowują progi podatkowe do inflacji, w okresie powszechnego wzrostu cen obywatele płacą realnie wyższe podatki**.

Podsumowanie

Jak widać, zjawisko inflacji może znacząco wpłynąć na naszą codzienność. Nie warto jednak panikować – jak pokazują badania, konsumenci często postrzegają inflację jako wyższą, niż jest w rzeczywistości***. Dlaczego tak się dzieje? Przede wszystkim częściej zauważamy wzrost cen niż ich spadek czy stagnację. Poza tym myśląc na co dzień o wzroście cen, bierzemy pod uwagę tylko niektóre produkty – a w szczególności te, które kupujemy za gotówkę. Tymczasem wysokość inflacji oddaje także różnicę w cenach samochodów, mieszkań czy urlopów, czyli produktów i usług opłacanych np. przelewem z konta bankowego.

Zródło:

* Piotr Żuk, Co to jest inflacja?, „NBP – Portal Edukacji Ekonomicznej”

** Mikołaj Madziąg, Wszystko, co musisz wiedzieć o inflacji, „totalmoney.pl”

*** Co to jest inflacja?, „Europejski Bank Centralny”